वेलिंग्टन : जगात सतत काही ना काही संकट येतच असतात. आता शास्त्रज्ञांनी अशा संकटाबाबत सावध केलं आहे की जगभर खळबळ उडाली आहे. शास्त्रज्ञांनी काहीतरी विचित्र घडत असल्याचं सांगितलं आहे आणि संपूर्ण जगाला धोक्याचा इशारा दिला आहे.
अंटार्क्टिकावर थंड हवेच्या झोताने शास्त्रज्ञांमध्ये चिंता वाढवली आहे. हे अंटार्क्टिक ध्रुवीय भोवरा म्हणून ओळखलं जातं. साधारणपणे अंटार्क्टिक ध्रुवीय भोवरा दरवर्षी स्थिर राहतो. पण, यंदा हा भोवरा कमालीचा कमकुवत झाला आहे. वाऱ्याचा वेग लक्षणीयरीत्या कमी झाला आहे, त्यामुळे थंड हवा बाहेर गेली आहे आणि गरम हवा अंटार्क्टिकामध्ये दाखल झाली आहे. परिणामी, भोवरा त्याच्या सामान्य स्थितीपासून हलला आहे. दोन दशकांहून अधिक काळ प्रथमच भोवरा फुटण्याचा धोका वाढत आहे.
याचा परिणाम काय?
न्यू सायंटिस्टच्या अहवालानुसार, यामुळे अंटार्क्टिकामध्ये वाऱ्याचा वेग लक्षणीयरीत्या कमी झाला आहे, त्यामुळे थंड हवा बाहेर गेली आहे. ज्यामुळे ऑस्ट्रेलिया, न्यूझीलंड आणि दक्षिण अमेरिकेच्या काही भागांमध्ये थंड हवामान आले आहे. अंटार्क्टिकामध्ये उष्णता लक्षणीय वाढू शकते. याव्यतिरिक्त, ऑस्ट्रेलिया आणि दक्षिण अमेरिकेतील हवामान असामान्यपणे गरम आणि कोरडे होऊ शकते. गरम हवा अंटार्क्टिकामध्ये दाखल झाली आहे. अंटार्क्टिकामध्ये उष्णता लक्षणीय वाढू शकते.
वाऱ्याचा वेग वारंवार कमी झाल्यास…
शास्त्रज्ञांनी इशारा दिला आहे की वाऱ्याचा वेग वारंवार कमी झाल्यास भोवराच्या दिशेने अचानक होऊ शकतात. याला स्ट्रॅटोस्फेरिक वार्मिंग म्हणतात. हे, अंटार्क्टिक ध्रुवीय भोवराच्या संभाव्य विखंडनासह परिस्थिती आणखी वाईट बनवू शकते. युनायटेड स्टेट्समधील सेंट अँड्र्यूज विद्यापीठाचे सायमन ली म्हणतात की व्हर्टेक्समध्ये तुलनेने लहान व्यत्ययांचा देखील मोठा परिणाम होऊ शकतो. ते म्हणाले, “कधीकधी थोड्या तापमानवाढीमुळे नंतरच्या मोठ्या घटनेसाठी भोवरा कारणीभूत ठरू शकतो. याचे मुख्य कारण म्हणजे अंटार्क्टिक व्हर्टेक्सची अत्यंत कमी परिवर्तनशीलता. जर काही थोडेसेही असामान्य घडले तर ते फार लवकर एका मोठ्या घटनेत बदलू शकते. अत्यंत घटना.” बनवता येते.
व्हर्टेक्सबद्दल शास्त्रज्ञ काय म्हणाले?
ऑस्ट्रेलियातील ॲडलेड विद्यापीठात दक्षिणेकडील ध्रुवीय भोवर्‍याचा अभ्यास करणारे चँटेल ब्लाचुट म्हणतात की अंटार्क्टिका ध्रुवीय भोवर्‍याची रचना या वर्षी खूपच असामान्य आहे. गरम हवेचा या भोवर्‍यावर गंभीर परिणाम होत असल्याचे त्यांनी सांगितले. हे भोवर्‍याच्या दोन्ही बाजूंच्या दोन संरचनांवर ड्रॅग वाढवत आहे. हे असेच चालू राहिले तर यावर्षी काहीतरी असामान्य घडू शकते. तथापि, भोवरा प्रत्यक्षात विभाजित होईल की नाही हे अद्याप अनिश्चित आहे.
जगाला कोणता धोका?
अंटार्क्टिक ध्रुवीय भोवर्‍यामध्ये जागतिक हवामान पद्धतींवर प्रभाव टाकण्याची क्षमता आहे. यामुळे जगभरातील शास्त्रज्ञांमध्ये चिंता निर्माण झाली आहे. समुद्रातील बर्फ कमी होणे आणि हांगा टोंगा-हांगा हापाय ज्वालामुखीचा उद्रेक यासारखे हवामान बदल घटक या भोवर्‍याच्या अस्थिरतेसाठी बहुधा कारणीभूत आहेत. या घटनेचे दूरगामी परिणाम होऊ शकतात. अंटार्क्टिकाला केवळ विक्रमी उष्णतेचा सामना करावा लागू शकतो असे नाही तर ऑस्ट्रेलिया आणि दक्षिण अमेरिकेला तीव्र उष्णता आणि दुष्काळाचा सामना करावा लागू शकतो.